“เสื่อกกทอมือ” ภูมิปัญญาจากกลุ่มเเม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง จ.มหาสารคาม ที่นำวัตถุดิบในท้องถิ่นอย่าง กกพันธ์ุน้ำจืด (กกกลม) มาสร้างสรรค์เป็นผลิตภัณฑ์พื้นบ้านที่สืบทอดกันมายาวนานกว่า 60 ปี
“เสื่อกกทอมือ” ภูมิปัญญาที่พร้อมปรับตัวเข้ากับยุคสมัยของกลุ่มเเม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง
แรกเริ่มที่มา “เสื่อกกทอมือ” ของกลุ่มเเม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง จ.มหาสารคาม แม่อุดม พินหอม ได้เปิดเผยว่าจุดตั้งต้นมาจากมีแม่บ้านส่วนใหญ่ในบ้านแพงมีความรู้ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนที่เน้นในเรื่องการทอเสื่อกกไว้ใช้ในครัวเรือน และสามารถสร้างอาชีพเสริมในครัวเรือนได้ด้วยการทอเสื่อกก
ตอนแรกนั้นเหล่าแม่บ้านจะผลิตเสื่อกกเอง และมีพ่อค้าคนกลางมารับไปจำหน่ายยังต่างจังหวัด โดยพ่อค้าคนกลางจะเป็นคนกำหนดราคาเอง จึงเป็นที่มาของการรวมกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง หมู่ที่ 1 ขึ้น เพื่อจะได้รวมสินค้าเสื่อกกจากบ้านแพง เกิดเป็นการต่อรองราคากับพ่อค้าคนกลาง และสามารถที่จะผลิตสินค้าได้มากขึ้นเพื่อให้เพียงพอกับความต้องการของตลาด
ต่อมาแม่อุดม พิณหอม ได้นำพากลุ่มพัฒนาสินค้าออกสู่ตลาดมากขึ้น ซึ่งในช่วงระยะแรก ๆ สินค้าจะมีลวดลายที่ยังเป็นการใช้สีที่อาศัยความนิยมของตลาดส่วนใหญ่ เน้นสีน้ำเงิน สีแดง เหลือง เขียว ขาว สินค้าที่นำออกจำหน่ายก็จะมีเพียงเสื่อกกผืน และเสื่อกกที่ตัดเย็บทำเป็นกระเป๋า
จนกระทั่งมีภาครัฐ และเอกชนได้เข้ามาให้การแนะนำ และส่งเสริมสินค้าของกลุ่ม โดยมีการพัฒนารูปแบบสีของสินค้าที่มีอยู่เดิม เปลี่ยนรูปลักษณ์ใหม่ ทั้งสีและรูปทรง ให้หลากหลายขึ้น และเลือกสรรวัตถุดิบที่จะผลิตให้ได้มาตรฐาน และสวยงามเป็นที่ต้องการของตลาด
การปรับตัวของ “เสื่อกกทอมือ” ในวิกฤตโควิด-19
จุดเด่นของเสื่อกกกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านแพงนั้น จะใช้ ต้นกกพันธ์ุน้ำจืด (กกกลม) ที่โดดเด่นด้วยสีสันที่กลมกลืน ลายมัดหมี่ที่สะดุดตา เนื้อแน่น ละเอียด เพราะมีเคล็ดลับอยู่ที่การผูกเส้นยืน ต้องผูกให้ตรง และนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ที่จำหน่ายอยู่ ประกอบด้วย ที่รองแก้ว รองจาน เบาะรองนั่ง เสื่อนั่งสมาธิบุฟองน้ำ เสื่อนอนบุฟองน้ำ เสื่อม้วน เสื่อพับ เสื่อชายลุ่ย กระเป๋าถือ กล่องกระดาษทิชชู หมอนอิง ส่วนวิธีการเก็บรักษา หรือทำความสะอาด หากเปียกน้ำให้นำไปผึ่งแดดให้แห้ง ถ้าสกปรกมากก็ใช้แปรงทองเหลืองขัด ก็จะสะอาดเหมือนเดิม
โดยช่วงวิกฤตโควิด-19 ทางกลุ่มเเม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง ก็ได้มีการปรับตัวอย่างการร่วมกับแลคตาซอยในการออกไลน์โปรดักต์ใหม่ ๆ เพื่อสร้างช่องทางกระจายสินค้า และนำรายได้มาเลี้ยงปากท้องของกลุ่มมากขึ้น
ภูมิปัญญากว่า 60 ปี ของ “เสื่อกกทอมือ”
“กว่าจะได้มาซึ่ง “เสื่อกกทอมือ” ที่ทอด้วยมือ 1 ผืนนั้น ล้วนเกิดจากการสืบสานส่งต่อภูมิปัญญามาตั้งแต่รุ่นปู่ย่า ตายาย ยาวนานกว่า 60 ปี ทำให้ชาวบ้านที่นี่มีความชำนาญในการผลิต และพัฒนาเสื่อกกได้เป็นอย่างดี ใช้วัตถุดิบจากในท้องถิ่นซึ่งเป็นพื้นที่ที่ต้นกกเจริญเติบโตได้ดี”
“นำมาถักทอโดยเริ่มต้นจากข้าวของเครื่องใช้ที่ทอขึ้นเพื่อใช้ในครัวเรือนของกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง ก่อนต่อยอดพัฒนาใส่ไอเดียสร้างสรรค์ ให้ “เสื่อกกทอมือ” มีความร่วมสมัยมากขึ้น” แม่อุดม พินหอมประธานกลุ่มเเม่บ้านเกษตรกรบ้านแพง จ.มหาสารคาม เผยอย่างภาคภูมิใจ ถึงภูมิปัญญาที่เลี้ยงปากท้องของคนในชุมชนมานานปี
FB : เสื่อกก บ้านแพง มหาสารคาม OTOP Reed mat – เจ้าแรกดั้งเดิม
เบอร์โทรศัพท์ : 086-641-2612 / 099-523-0311
ที่ตั้ง : 15 ม.1 ต.แพง อ.โกสุมพิสัย จ.มหาสารคาม 44140
